ပြည်တွင်းအခွန်များဦးစီးဌာန နောက်ခံသမိုင်း

၁။ ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်တွင် တည်ရှိနေသောအုပ်ချုပ်ရေးစနစ်သည်  အခြေခံအားဖြင့် ဗြိတိသျှကိုလိုနီဘဝတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ကျင့်သုံးခဲ့သော အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ကို အနည်းငယ်ပြုပြင်ထားသည့်စနစ်သာဖြစ်ပါသည်။ သို့ဖြစ်ရာ ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံ တော်၏အကျိုး၊ တိုင်းရင်းသားပြည်သူများ၏အကျိုးကို ထိရောက်စွာ မသယ်ပိုး မဆောင်ရွက်နိုင်၍ ယင်းသို့ဆောင်ရွက်စိမ့်သောငှာ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်သစ်ကို ဖော်ထုတ်ရန်လိုအပ်ခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့် တော်လှန်ရေးကောင်စီသည် အုပ်ချုပ်ရေးယန္တရားကို ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းရန် ၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ မတ်လ (၁၅) ရက်နေ့ပါ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ်(၉၇)ကို ထုတ်ပြန်၍ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းစနစ်များကို အသစ်ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပါသည်။

၂။  ထိုအမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ်(၉၇)အရ စီမံကိန်းနှင့်ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာနသည် ယင်းအုပ်ချုပ်ရေးစနစ်သစ် ဖော်ထုတ်ရေးအစီအစဉ်အရ ယခင်ကသီးခြားစီရှိခဲ့သော အမြတ်ခွန်ဌာန၊ ကုန်သွယ်လုပ်ငန်းခွန်ဌာန၊ ယစ်မျိုးခွန်ဌာန၊ အောင်ဘာလေသိန်းဆုခွန်ဌာန၊ တံဆိပ်ခေါင်းခွန်ဌာန၊ အထွေထွေ အုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနမှ အခွန်ဌာနနှင့်ဘဏ္ဍာတော် မင်းကြီးရုံးတို့ပူးပေါင်း၍ အခွန်အရပ်ရပ်စည်းကြပ်ကောက်ခံမှုဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းတာဝန်များကို ဌာနတစ်ခုတည်းက လွှဲပြောင်းတာဝန်ယူဆောင်ရွက်နိုင်ရန်အတွက် (၁-၁၀-၁၉၇၂) ရက်နေ့တွင် ပြည်တွင်းအခွန်များဦးစီးဌာနကို စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။

၃။   စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့သောရုံးများမှာ ပြည်တွင်းအခွန်များဦးစီးဌာန(ရုံးချုပ်) (၁)ရုံး၊ ဌာနခွဲ (၆)ရုံး၊ ပြည်နယ်/တိုင်းဒေသကြီးရုံးများ (၁၄)ရုံး၊ မြို့နယ်ရုံးများ (၂၅၀)ရုံး၊ စုစုပေါင်း (၂၇၁) ရုံး ဖြစ်ပြီး ရုံးချုပ်ကို ရန်ကုန်မြို့တွင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပါသည်။ ဖွဲ့စည်းစဉ်က ဦးစီးဌာန၏ အကြီးအကဲ ရာထူးကို ဥက္ကဋ္ဌအမည်ဖြင့် ရှိခဲ့ပါသည်။ နောင်တွင် ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် အမည်ဖြင့် ပြောင်းလဲခဲ့ပါသည်။ ထိုသို့ စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ စဉ်က ပြည်တွင်းအခွန်များဦးစီးဌာနက ကောက်ခံသော အခွန် (၁၀) မျိုး ရှိခဲ့ပါသည်။ ထိုအခွန်များမှာ ဝင်ငွေခွန်၊ အမြတ်ခွန်၊ ကုန်သွယ်လုပ်ငန်းခွန်၊ ယစ်မျိုးခွန်၊ အောင်ဘာလေသိန်းဆုခွန်၊ တံဆိပ်ခေါင်းခွန်၊ မြေခွန်၊ ရေခွန်နှင့်တာတမံခွန်၊ အင်းအိုင်ခွန်၊ ဓာတ်သတ္တုခွန် (ရှမ်းပြည်နယ်တွင် သီးနှံခွန် ဟူ၍ သီးခြား ပါဝင်ခဲ့ပါသည်)တို့ ဖြစ်ပါသည်။

၄။   ၁၉၈၈ ခုနှစ် မတိုင်မီက နိုင်ငံတော်သည် ဆိုရှယ်လစ်စီးပွားရေးစနစ်ကို ကျင့်သုံးလျက်ရှိရာမှ ၁၉၈၈ ခုနှစ်နောက်ပိုင်း တပ်မတော်အစိုးရလက်ထက်တွင် ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်ကို ပြောင်းလဲ ကျင့်သုံးခဲ့ပါသည်။ ခေတ်စနစ်အရ အခွန်ကောက်ခံမှုစနစ် ပိုမိုထိရောက် ကောင်းမွန်စေရန် အခွန်(၅) မျိုးကို သက်ဆိုင်ရာဌာနများသို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့ပါသည်။ မြေခွန်၊ ရေခွန်နှင့် တာတမံခွန်၊ ယစ်မျိုးခွန်၊ ဓာတ်သတ္တုခွန်တို့ကို အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနသို့လည်းကောင်း၊ အင်းအိုင်ခွန်ကို ငါးလုပ်ငန်း ဦးစီးဌာနသို့လည်းကောင်း (၁-၄-၁၉၈၉) နေ့တွင် လွှဲပြောင်းပေးခဲ့ပါသည်။

၅။   ပြည်တွင်းအခွန်များဦးစီးဌာန မဖွဲ့စည်းမီနှင့် ဖွဲ့စည်းပြီးနောက်ပိုင်း ခေတ်ကာလအလိုက်ကောက်ခံခဲ့သော အခွန်အမျိုးအစားများနှင့် ယင်းအခွန်များကိုစည်းကြပ်ကောက်ခံနိုင်ရန် ပြဋ္ဌာန်းသည့် အခွန်ဥပဒေများမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါသည် -